De aantredende en afzwaaiende programmamanager hebben een verschillende achtergrond en andere persoonlijkheid, maar vinden elkaar volledig in het belang van een stevig netwerk voor gezondheid in de regio. ‘De Health Hub Utrecht is een onmisbare samenwerking om de enorme uitdagingen voor de toekomst van de zorg aan te gaan’, zeggen de (komende) Birk Frankvoort en (vertrekkende) Marjoke Verschelling eensgezind. ‘Betaalbaarheid, uitvoerbaarheid, innovatie, rechtvaardigheid, preventie, gezonde leefomgeving: de issues zijn zo veelkoppig en omvangrijk, alleen als iedereen bereid is over de grenzen van zijn eigen organisatie heen te kijken, kunnen we over een gezonde toekomst praten.’

Het is niet voor niets dat de Europese Commissie in juni 2024 deze regio heeft benoemd tot koploper in gezondheidsinnovatie. De Health Hub Utrecht is een van de pijlers onder een consistent beleid in de regio Utrecht om gezondheid en gezond leven bovenaan de agenda te plaatsen. ‘Ik werk al langere tijd aan innovatie de zorg, maar heb altijd met enige jaloezie gekeken naar hoe consequent Utrecht dit aanpakt’, zegt Frankvoort die dit najaar het stokje van Verschelling als programmamanager heeft overgenomen. ‘Ook het landelijk Integraal Zorgakkoord heeft Utrecht als lichtend voorbeeld genomen.’ Verschelling deed haar werk vanuit de gemeente Utrecht, Frankvoort komt van buiten ingevlogen: ‘Van afstand heb ik kunnen zien hoe het Utrechtse model voor een brede en regionale aanpak van de innovatie op gezondheidsgebied overal wordt nagevolgd. En niet alleen in Nederland. Ook internationaal is de Utrechtse visie op een gezonde leefomgeving voorbeeld stellend. ’Het meest waardevolle dat dit netwerk heeft bereikt, is dat ziekenhuis, eerstelijns zorg, gemeenten – die over de preventie gaan – en mensen die werken in de wijk elkaar steeds beter weten te vinden. En samen optrekken in de werkplannen van de inmiddels samengestelde coalities.’ Hoe logisch het ook klinkt, dat is in het complexe, gecompartimenteerde, zorgstelsel niet altijd vanzelfsprekend.

Wat is de belangrijkste taak van de nieuwe programmmamanager?

Birk Frankvoort: ‘Voor mij ligt de uitdaging om de kracht van dit netwerk nog beter te benutten en zichtbaar te maken. Er staat een sterk fundament, er zijn inhoudelijk gerichte coalities, betrokken partners en er is samenwerking met het bedrijfsleven, iets waaraan ik veel waarde hecht. De Health Hub Utrecht heeft een unieke positie. Nu is het tijd om die meerwaarde handen en voeten te geven, samen met de coalities en alle partners. Daarvoor ga ik me inzetten.’

Het gesprek met de twee programmanagers vindt plaats in de Jaarbeurs Innovation Mile (JIM), direct naast Utrecht Centraal Station. Direct aan de overkant van de straat liggen de kersverse woontorens van Wonderwoods, die met een ‘verticaal bos’ in de gevels een uithangbord zijn voor het streven naar gezond leven in een groene stad. Vanuit diezelfde gedacht groeit noordelijker langs het spoor het Cartesiuskwartier (voorheen werkspoorterrein). Daar wordt duurzaam gewerkt en geleefd. Net als de Health Hub spruiten deze projecten voort uit het programma Gezond stedelijk leven voor iedereen waaraan de regio Utrecht al negen jaar standvastig werkt. De Health Hub Utrecht is daarin ogenschijnlijk een iets minder zichtbare poot, maar achter de schermen is in Verschellings periode een zeer cruciaal en krachtig netwerk ontstaan. Er participeren niet alleen gemeentes als Utrecht, Zeist en Nieuwegein, maar ook het UMCU, de kunstacademie en hogeschool, ROC’s, huisartsenorganisaties, jeugd- en ouderenzorgorganisaties

Is voldoende bekend waar de Health Hub Utrecht voor staat? De term transitienetwerk klinkt een beetje als een praatclub

Birk Frankvoort: ‘De Health Hub is meer een doe- dan een praat- club. Dit gezegd hebbende: de route naar een nieuwe zorgtoekomst waarin niet het systeem maar gezondheid centraal staat, is behoorlijk ingewikkeld. De uitdagingen zijn enorm en niemand weet precies hoe het er aan de eindstreep uitziet. We hebben het over een horizon in 2040, dat is best een tijd weg. Dus gaat het de komende jaren vooral over samen de route zoeken naar die nieuwe zorgtoekomst. Daar heb je betrokken organisaties voor nodig waarin mensen bereid zijn om over de grenzen van hun eigen club te kijken. Luisteren naar de ander, leren van de wijken, verschillende perspectieven uitwisselen en vernieuwing mogelijk maken.’

Met welke missie is de Health Hub Utrecht opgericht toen in 2016 het programma voor Healthy Urban Living tot stand kwam?

Marjoke Verschelling: ‘Bij de start stond voor ons vast dat we het de komende jaren niet over zorg maar over gezondheid moeten hebben. Zorg gaat over het systeem, het geld, genezen in plaats van voorkomen. Gezondheid gaat over mensen. Gezond leven, leren, werken, oud worden, dat is waar deze samenwerking over gaat. De Health Hub Utrecht knoopt belangen, ideeën en partijen aan elkaar die op zoek gaan naar een nieuw verhaal over gezond zijn en gezond blijven. Preventie en een gezonde leef- omgeving zijn daarin cruciale factoren.’

Hoe zit de Health Hub organisatorisch in elkaar?

Birk Frankvoort: ‘De basis van dit netwerk is het commitment van een bestuurlijk platform. Wet- houders, bestuurders, directeuren en voorzitters bij onze partners: ze zetten allemaal elke twee jaar opnieuw hun handtekening onder de HHU-missie. Die handtekening geeft ruimte aan een netwerk van professionals om op onorthodoxe manieren verbindingen te zoeken voor taaie praktische problemen.’

Terwijl de Health Hub Utrecht hard bezig was de gezaaide zaadjes tot bloei te laten komen, kwam in 2022 het Integraal Zorg- akkoord (IZA), een landelijk programma voor de toekomst van de zorg.

Zat dat de Health Hub Utrecht niet in de weg?

Birk & Marjoke: ‘Integendeel. Het IZA is een bevestiging dat het zowel met aanpak als thematiek van de HHU helemaal goed zit. De HHU is een prima infrastructuur gebleken om de thematiek van de IZA te implementeren. Het landelijk zorgakkoord gaat ook over brede samenwerking en betekent in feite een tussentijdse versnelling van het denken over bepaalde thema’s in de zorg. En bovendien gaat het IZA over budgetverdeling en er zitten alleen zorgpartijen aan tafel, wij zijn breder opgetuigd. Het huidige IZA is tijdelijk, wellicht komt er na het IZA een volgend akkoord, maar de Health Hub Utrecht is de echte constante factor in de regio op weg naar het eindpunt in 2040. Wel merken we dat het IZA veel tijd vraagt van onze partners en dat snappen we. Met hulp van kennissessies zijn we bezig connecties te leggen tussen de IZA-thema’s en Health Hub Utrecht. Zo voorkom je dubbeling en wordt het voor iedereen tijdefficiënt.’

Hoe ziet de dagelijkse werkpraktijk van de Health Hub eruit?

Marjoke Verschelling: ‘Multi-perspectiviteit – leren van de visie van de ander – is eigenlijk het hart van onze samenwerking. We hebben op zes thema’s coalities samengesteld – van vitale ouderen, mentale weerbaarheid tot digitalisering. Elke coalitie heeft trekkers; personen uit de partnerorganisaties die bereid zijn verder te kijken dan hun eigen club. Mensen die tussen de regels kijken waar het beter kan. Dat kan lastig zijn, want in principe komt je eigen organisatie eerst. Toch ontstaat zo vernieuwing. Dan ge- beurt het zo maar dat op een van onze inspiratiesessies de directeur van het ROC met een bestuurder van de huisartsenkoepel op een gedeeld probleem stuiten. Er is een schreeuwend tekort aan doktersassistenten en het ROC heeft te weinig stageplaatsen. Die twee hebben dat opgepakt. Nu wordt dat tekort structureel aangepakt. Dit soort matches zijn niet toevallig. Onze kennistafels zijn juist ingericht om elkaar te vinden in gedeelde belangen.’

Wat merken inwoners in de regio van de Health Hub Utrecht?

Birk Frankvoort: ‘De kracht van ons netwerk is dat onderzoekers, directies, specialisten, beleids- mensen en de praktijk bij elkaar aan een tafel zitten. Natuurlijk is dat niet voor iedereen altijd zicht- baar. Maar er zijn bewonerstafels, innovatietafels, kennistafels en inspiratiedagen waar we zorgen dat van wijkniveau tot bestuurskamer mensen met elkaar in gesprek gaan. Juist die voeding van onderen naar boven, van mensen uit praktijk naar hooggespecialiseerde artsen, is niet vanzelfsprekend in ons zorgsysteem. Het is een hiaat waarin wij een rol pakken. Dat de vragen en kennis van de wijk doorklinken in de beleidskamers en het laboratorium.’

Marjoke Verschelling: ‘Als het gaat om zichtbaarheid van de HHU wil ik ook wijzen op de sa menwerking met partners als de kunstacademie, de HKU. Op ons jaarlijks Future Health Expo festi- val wordt de verbeeldingskracht van kunstenaars ingezet om metaforen en beelden te vinden over hoe de toekomst van gezondheid eruit kan zien. Of wat gezondheid in het leven van alledag betekent. Dat is ook een van onze missies: helpen om het complexe verhaal over de transitie van zorg naar gezondheid voelbaar en leesbaar te maken.’

Wat kunnen we in 2025 van de nieuwe programmanager verwachten?

Birk Frankvoort: ‘Mijn eerste honderd dagen zijn zo goed als achter de rug. Ik heb de afgelo- pen maanden veel zeer betrokken mensen gesproken. Nu richt ik me op een aantal concrete doelen. Niet te abstract, het moet doenbaar zijn. Vooral zorgen dat het slechten van de schotten tussen organisaties ertoe leidt dat zorg durft te veranderen, van onderen uit en dat nieuwe samenwerkingen een kans krijgen.

We willen de kennis uit de kennisinstellingen naar de praktijk brengen. Die brug maken we bijvoorbeeld samen met Kennisplatform Utrecht Sociaal. En door de komst van de het Integraal Zorg Akkoord is het soms ook mogelijk om financiering te vinden voor specifieke plannen. Ook daarin willen wij een rol spelen. Bovendien zet ik in op meer samenwerking met de Dutch Health Week, dat een steeds belangrijker evenement wordt in de wereld van zorg en innovatie.’

Met welke vragen kunnen de partners en trekkers je bellen Birk?

Birk Frankvoort: ‘De route naar een nieuw stelsel voor onze gezondheid is voor ons allemaal een zoektocht. Maar wat wel duidelijk is dat het samen moet gebeuren met partijen die open staan voor verandering. Je kunt mij bellen als je als specialist of teamleider tegen een barrière aanloopt die jou, je cliënt of patiënt raakt, maar eigenlijk buiten je eigen speel- veld valt. Dan gaan we met elkaar kijken wie er aan tafel moeten zitten om een nieuw perspectief op een bestaand probleem te krijgen. Maar ook als je op een nieuw issue stuit waar nog geen antwoord of regeling voor is. Het is mijn taak dat op te pakken, te agenderen, soms ook financiering te zoeken. Ik elk geval zal ik het allemaal naar de oppervlakte brengen en zorgen dat deze nieuwe vragen over de toekomst van onze gezondheid de aandacht krijgen die ze verdienen.’